ગાંધીવિચારના પરિવારમાં ઉછરેલાં, જગવિખ્યાત ‘સેવા’ સંસ્થાનાં સ્થાપક અને સાબરમતી આશ્રમ સુરક્ષા અને સ્મારક ટ્રસ્ટનાં અધ્યક્ષ શ્રી ઇલાબહેન ભટ્ટનું તા. ૦૨-૧૧-૨૦૨૨ના રોજ ૮૯ વર્ષની વયે દેહાવસાન થયું છે. તા. ૦૧-૦૭-૨૦૧૪થી સાબરમતી આશ્રમ સુરક્ષા અને સ્મારક ટ્રસ્ટના ટ્રસ્ટી તેમજ તા. ૧૫-૧૦-૨૦૧૬થી ટ્રસ્ટના અધ્યક્ષ તરીકે તેમણે સેવા આપી છે. ટ્રસ્ટના કાર્યમાં ગાંધીવિચારની પ્રણાલી જાળવવાની એમની ચીવટ, ગાંધીમૂલ્યોના જતન તથા દરેકને સાથે રાખીને ચાલવાનો એમનો અભિગમ નોંધપાત્ર છે.

શ્રી ઈલાબહેન ભટ્ટ કાયદામાં ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવ્યા પછી સમાજના નીચલા સ્તરની મહિલાઓ તથા અસંગઠિત મજૂરોની શક્તિને સમાજહિતમાં જોડવાનો ઉદ્યમ કરતાં રહ્યાં. તળભૂમિના સમાજ સાથેના એમના જીવંત સંપર્કના ફળરૂપે ‘સેવા’ સંસ્થાની તેમણે સ્થાપના કરી. વટવૃક્ષ સમી આ જગવિખ્યાત સંસ્થા દ્વારા મહિલા શક્તિની જાગૃતિ, સંગઠન તથા તેના સંવર્ધનમાં તેમનું અદકેરું પ્રદાન રહ્યું છે. તેમણે ગૂજરાત વિદ્યાપીઠના કુલપતિ તરીકે પણ સેવા આપી હતી.

શ્રી ઈલાબહેનને જગવિખ્યાત રેમન મેગ્સેસે એવોર્ડ, રાઈટ લાઇવલીહુડ એવોર્ડ, ભારત સરકાર દ્વારા ‘પદ્મશ્રી’ અને ‘પદ્મભૂષણ’, ઇન્દિરા ગાંધી શાંતિ પુરસ્કાર જેવાં અનેક સન્માન મળ્યાં છે. દેશ-વિદેશની અનેક યુનિવર્સિટીની માનદ ડોકટરેટની પદવીઓ પણ તેમને એનાયત કરવામાં આવી છે. તેમણે ‘વી.આર.પુઅર બટ સો મેની : ધ સ્ટોરી ઓફ સેલ્ફ એમ્પ્લોય્ડ વુમન ઇન ઇન્ડિયા’ અને ‘અનુબંધ : બિલ્ડીંગ હન્ડ્રેડ માઈલ કોમ્યુનિટી’ પુસ્તકો લખ્યાં છે.

શ્રી ઇલાબહેન ભટ્ટના જીવન, કાર્યો તથા આશ્રમ સાથેના એમના સબંધોનું સ્મરણ કરીને સાબરમતી આશ્રમ સુરક્ષા અને સ્મારક ટ્રસ્ટ પરિવાર તેમના દિવ્ય આત્માને ચિર શાંતિ મળે અને તેમની સાથે સંકળાયેલા સૌને એમના જીવનમાંથી પ્રેરણા મળે તેવી પ્રાર્થના કરે છે તથા શ્રધ્ધાંજલિ અર્પણ કરે છે. તેમની જીવન સુવાસ સદાય આપણા જીવનને મહેકાવતી રહેશે.

અમૃત મોદી                                                                                                                                                                      તા. ૦૩-૧૧-૨૦૨૨

મંત્રી                                                             

राष्ट्र के विकास में असंगठित महिलाओ को संयोजनेवाली ‘सेवा’ संस्था के स्थापक
श्री इलाबहेन भट्ट को साबरमती आश्रम सुरक्षा एवं स्मारक ट्रस्ट की श्रध्धांजलि

गाँधीविचार के परिवार में पले-बढे, जगविख्यात ‘सेवा’ संस्था के स्थापक और साबरमती आश्रम सुरक्षा एवं स्मारक ट्रस्ट के अध्यक्ष श्री इलाबहेन भट्ट का दिनांक 02-11-2022 को 89 वर्ष की आयु में निधन हुआ है | दिनांक 01-07-2014 से साबरमती आश्रम सुरक्षा एवं स्मारक ट्रस्ट के ट्रस्टी और दिनांक 15-10-2016 से ट्रस्ट के अध्यक्ष के रूप में उन्होंने सेवा-कार्य किया है | ट्रस्ट के कार्यो मे गाँधीविचार की व्यवस्था को कायम रखने की उनकी दरकार, गाँधी मूल्यों के जतन और सबको साथ लेकर चलने का उनका नजरिया महत्वपूर्ण है |

श्री इलाबहेन भट्ट कानून में उच्च शिक्षा प्राप्त करके समाज के नीचले तबके की महिलाएं और असंगठित मजदूरों की शक्ति को समाज कल्याण के लिए संयोजने का प्रयत्न करते रहें | भूमिगत समाज के साथ उनके जीवंत संपर्क के परिणामस्वरूप ‘सेवा’ संस्था की उन्होंने स्थापना की | एक विशाल वटवृक्ष के समान खड़ी यह विश्व-विख्यात संस्था के माध्यम से महिला शशक्तिकरण, नारी संगठन एवं संवर्धन में उनका विशेष प्रदान रहा है | उन्होंने गूजरात विद्यापीठ के कुलपति के रूप में भी कार्य किया है |

श्री इलाबहेन को विश्व प्रसिध्ध रेमन मैग्सेसे एवोर्ड, राइट लाईवलीहुड एवोर्ड, भारत सरकार द्वारा ‘पद्मश्री’ और ‘पद्मभूषण’, इंदिरा गाँधी शांति पुरस्कार जैसे कई सन्मान मिले है | देश-विदेश के अनेक विश्व-विद्यालयों द्वारा उन्हें डोक्टरेट की मानद उपाधि से भी नवाजा गया है| ‘वी.आर.पुअर बट सो मेनी : ध स्टोरी ऑफ़ सेल्फ एम्प्लोयड वुमन इन इन्डिया’ और ‘अनुबंध : बिल्डिंग हंड्रेड माइल कोम्युनिटी’ किताबे उन्होंने लिखी है |

श्री इलाबहेन भट्ट के जीवन, कार्यो और आश्रम के साथ उनके संबंधो को याद करते हुए साबरमती आश्रम सुरक्षा एवं स्मारक ट्रस्ट परिवार उनके दिव्य आत्मा को शाश्वत शांति मिले और उनके साथ जुड़े सभी को उनके जीवन में से प्रेरणा मिलती रहे ऐसी इश्वर से प्रार्थना कर्ता है और श्रध्धांजलि अर्पित करता है | उनके जीवन की महेक हमेशा हमारे जीवन को सुगंधित करती रहेगी |

अमृत मोदी                                                                                                                                                                 दिनांक : 03-11-2022

मंत्री                                                             

Sabarmati Ashram Preservation and Memorial Trust tributes to Shri Elabehn Bhatt, who is the founder of Sewa – an organisation that engages unorganised and poor women in the development of the nation

(September 9, 1933 – November 2, 2022)

Shri Elabehn Bhatt, the child of a Gandhian family, founder of the world-renowned organisation SEWA and Chairperson of the Sabarmati Ashram Preservation and Memorial Trust (SAPMT), breathed her last on November 2, 2011. She was 89. She served as a trustee of SAPMT from July 1, 2014, and as a chairperson of SAPMT from October 15, 2016. Her perseverance in observing the ecosystem of Gandhian thoughts, preserving Gandhian values and approach to taking all stakeholders together was noteworthy.

After obtaining her formal education in law, Shri Elabehn Bhatt strived to unite the women and the labourers of the lower strata of society for the betterment of society as a whole. Her lively contact with the deprived and marginalised community resulted in the establishment of SEWA. She contributed enormously in the areas of women empowerment, organisation and advancement through her world-famous organisation SEWA. She also served as the Chancellor of Gujarat Vidyapith.

She was honoured with several prestigious awards, including Ramon Magsaysay Award, the Right to Livelihood Award, Indira Gandhi Peace Award, Padma Shri and Padma Bhushan. She received honorary doctorate degrees from several Indian and Foreign universities. ‘We are poor but so many: the story of self-employed women in India’ and ‘Anubandh: building hundred-mile community’ are her well-known books.

Keeping Elabehn Bhatt’s life, work and association in mind, SAPMT prays for eternal peace for her soul and pays a hearty tribute to her. Let her life and work be an inspiration for the current and future generations.

Amrut Modi                                                                                                                                                                 November 03, 2022

Secretary